ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗΝ ΑΣΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ
Ιστορία Προσανατολισμού Γ΄ Λυκείου Επιμέλεια Λαζαρίδου Μαριάννα
ΟΜΑΔΑ Α΄
Α1.Να προσδιορίσετε, αν το περιεχόμενο των ακόλουθων προτάσεων είναι σωστό ή όχι, γράφοντας στην κόλλα σας την ένδειξη Σωστό ή Λάθος δίπλα στον αριθμό που αντιστοιχεί στην κάθε πρόταση.
1. Μέχρι το 1913 στην Ελλάδα αναπτύχθηκε κυρίως το εσωτερικό εμπόριο.
2. Μόνο προς το τέλος του 19ου αιώνα η ελληνική ναυτιλία ακολούθησε ανοδική πορεία.
3. Οι συγκρούσεις στο Κιλελέρ (1910) ήταν αποτέλεσμα των διεκδικήσεων που πρόβαλαν οι εργάτες της Θεσσαλονίκης πριν από τους βαλκανικούς πολέμους.
4. Το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδος μετονομάστηκε σε Κομμουνιστικό όταν προσχώρησε στηνΤρίτη Κομμουνιστική Διεθνή.
5. Η επικράτηση της Μεγάλης Ιδέας εμποδίζει την ανάπτυξη ιδεολογιών με κοινωνικό και ταξικό περιεχόμενο.
Μονάδες 10
Α2.Να δώσετε το περιεχόμενο των όρων:
Εθνικές γαίες
Βενιζελισμός
Μονάδες 10
Β1.Πώς κάλυψε η Ελλάδα το κόστος συμμετοχής της στις πολεμικές αναμετρήσεις από το 1917 μέχρι το 1920;
Μονάδες 15
Β2α).Ποια ήταν η οικονομική λειτουργία της Εθνικής Τράπεζας κατά τα πρώτα χρόνια μετά την ίδρυσή της; ( μονάδες 5)
β) Ποιοι ήταν οι λόγοι ίδρυσης της Τράπεζας τη ςΕλλάδος(μονάδες 5) και ποιος ήταν ο ρόλος της στη διαχείριση των δημοσίων οικονομικών της χώρας μέχρι τις αρχές του 1932;(μονάδες5)
Μονάδες 15
ΟΜΑΔΑ Β΄
Γ1.Με βάση τις πηγές και την ιστορική σας γνώση,να αναφέρετε τα αποτελέσματα της κρίσης του 1932 σε οικονομικό(μονάδες 10),κοινωνικό (μονάδες 8)και πολιτικό επίπεδο(μονάδες 7).
ΚΕΙΜΕΝΟ 1
Ο Νίκος Σβορώνος( 1911-1989) σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών.Κατά την περίοδο της γερμανικής κατοχής στην Ελλάδα ανέπτυξε αντιστασιακή δραση.Στα τέλη του 1945 έφυγε στη Γαλλια για να ολοκληρώσει τις ακαδημαικές του σπουδές.Δίδαξε πολλά χρόνια εκεί. Μετά την πτώση της δικτατορίας δίδαξε στα πανεπιστήμια Θεσσαλονίκης και Κρήτηςκαι ανακηρύχθηκε επίτιμος διδάκτωρ των Πανεπιστημίων Αθηνών(1976) και Θεσσαλονίκης(1977).Το βιβλίο του «Επισκόπηση της Νεοελληνικής Ιστορίας»αποτελεί μια συνθετική επισκόπηση της πορείας του ελληνικού έθνους από τις αρχές της διαμόρφωσής του μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1960
Το ολικό ποσό των εξωτερικών δανείων από το 1923 ως το 1932 φτάνει στα 1.654 εκατ. δραχμές.Έτσι η διεθνής κρίση επηρεάζει βαθιά την οικονομία της Ελλάδας.[…]Όταν πέρασε η κρίση,η οικονομική ζωή φαίνεται να ξαναπαίρνει την ομαλή πορεία της:το εμπόριο παρουσιάζει ελαφρά βελτίωση του ισοζυγίου του που παρόλα αυτά είναι πάντα ελλειμματικό.Η βιομηχανική ανάπτυξη και η ναυτιλία βασίζονται στη ραγδαία υποτίμηση του νομίσματος,στο εξαιρετικά χαμηλό επίπεδο των εργατικών ημερομισθίων και στα μέτρα του προστατευτισμού που χτυπούν τους καταναλωτές.Εκτός απ΄αυτό,η βιομηχανική ανάπτυξη δεν βρίσκεται σε άμεση σχέση με την αύξηση της εργατικής απασχόλησης και η αύξηση της χωρητικότητας της ναυτιλίας δεν επιφέρει την αντίστοιχη αύξηση των πληρωμάτων.Σε συνέπεια, η ανεργία μεγαλώνει στις πόλεις,το εργατικό εισόδημα πέφτει γενικά πολύ κάτω,ενώ ο πλούτος συγκεντρώνεται στα χέρια μιας μειοψηφίας.Στο εργατικό ζήτημα ο αριθμός των εργατών έχει αυξηθεί γρήγορα από το 1918:338.120(χωρίς να υπολογίσουμε τους εργάτες της γης) το 1928,1.199 συνδικάτα με 269.000 μέλη το 1939-και το ζήτημα των μισθοσυντήρητων γενικά μπαίνει σε οξεία φάση.Απεργίες και ταραχές διαδέχονται η μια την άλλη.
Σβορώνος Ν.,Επισκόπηση της Νεοελληνικής Ιστορίας,εκδ.Θεμέλιο
ΚΕΙΜΕΝΟ 2
Ο Θάνος Κονδύλης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1969. Μετά την υποχρεωτική εκπαίδευση, σπούδασε αρχαιολογία και ιστορία, με διάφορες υποτροφίες, στην Ελλάδα και την Ιταλία. Το 2006 υποστήριξε τη διδακτορική διατριβή του με θέμα το μεσαιωνικό Ναύπλιο και αναγορεύτηκε διδάκτωρ ιστορίας από τη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών .Στο βιβλίο του « Ο Ελευθέριος Βενιζέλος και η Ελλάδα παρουσιάζει την περίοδο της τελευταίας πρωθυπουργίας του Βενιζέλου κατά τα έτη 1928-1932 και ερευνά τόσο την εξωτερική πολιτική της Ελλάδας όσο και την οικονομία της, όπως αυτές καθορίστηκαν από τις ενέργειες του Βενιζέλου.
Στο εξής σχετικά με το εξωτερικό εμπόριο εφαρμόστηκε η μέθοδος του “clearing”. Δηλαδή οι διεθνείς εμπορικές ανταλλαγές στο εξής γίνονταν με εμπορικό συμψηφισμό σε είδος, καταργώντας επ’ αόριστον τις συνήθεις πληρωμές με συνάλλαγμα, αφού αυτό δεν ήταν διαθέσιμο. ….
Τα παραπάνω μέτρα δημιούργησαν ένα ισχυρό προστατευτικό πλέγμα γύρω από την αδύναμη και ουσιαστικά κατεστραμμένη οικονομία. Στο εξής, η ελληνική οικονομία θα προσπαθήσει να σταθεί μόνη της στα πόδια της και θα τα καταφέρει. Όχι, όμως, αμέσως. Τα μέτρα αυτά οδήγησαν στην άμεση και κατά 60% υποτίμηση της δραχμής ως προς τα ξένα νομίσματα. Στα ξένα χρηματιστήρια η δραχμή σημείωσε απότομη πτώση. Στις 5 Μαΐου 1932 η ισοτιμία Λίρας/Δραχμής ήταν 1/539 και τον Ιανουάριο του 1933 έφτασε το 1/628.
Θάνος Κονδύλης Ο Ελευθέριος Βενιζέλος και η Ελλάδα 1928-1932 εκδ. Ίαμβος
Γ2.Αντλώντας στοιχεία από τα παρακάτω κείμενα και αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις, να απαντήσετε στα ερωτήματα:
α)Κάτω από ποιες συνθήκες επιβλήθηκε ο Διεθνής οικονομικός έλεγχος στην Ελλάδα και ποιος ήταν ο ρόλος του; ( μονάδες 12)
β)Ποια ήταν τα αποτελέσματά του;(μονάδες 13)
ΚΕΙΜΕΝΟ 1
Ο Σπύρος Τζόκας γεννήθηκε στην Καισαριανή. Αποφοίτησε από το Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών.Έκανε μεταπτυχιακές και διδακτορικές σπουδές στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.Έχει διδάξει στο Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Λαογραφίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.Το βιβλίο του «Ανάπτυξη και εκσυγρονισμός στην Ελλάδα είναι μια προσπάθεια συμμετοχής στον προβληματισμό σχετικά με την προσπάθεια του ανεξάρτητου ελληνικού κράτους να παρακολουθήσει τους ρυθμούς των ανεπτυγμένων κρατών της Δύσης και να ενσωματωθεί στην οικογένεια αυτή σε ισότιμη βάση στα τέλη του 19ου αιώνα.
α. Η πτώχευση της Ελλάδας ως αναπόφευκτο αποτέλεσμα μιας τέτοιας δανειακής επιβάρυνσης εξανάγκασε το ελληνικό κράτος να αποδεχθεί τη μέγιστη των ταπεινώσεων, την επιβολή του Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου. Η διεθνής οικονομική επιτροπή, η οποία συστάθηκε με υπόδειξη των Μεγάλων Δυνάμεων, αποτελείτο από εκπροσώπους των ξένων τραπεζών και έδρευε στο ελληνικό έδαφος, ενώ ο ρόλος της δεν σταματούσε στον έλεγχο και τη διαχείριση των εσόδων του κράτους, αλλά προχωρούσε και στη βαρύνουσα γνωμάτευση για την έκδοση χρήματος, για τη σύναψη δανείων και γενικά για όλα σχεδόν τα δημοσιονομικά θέματα. Οι υπερεξουσίες αυτές της διεθνούς οικονομικής επιτροπής ουσιαστικά αναιρούσαν για μεγάλο χρονικό διάστημα τις εξουσίες της ελληνικής κυβέρνησης και του Κοινοβουλίου, καθώς οι αποφάσεις του κράτους για σχεδιασμούς οικονομικής ανάπτυξης ελέγχονταν από εξωελλαδικά κέντρα, ερήμην του ελληνικού λαού.
(Σ. Τζόκα, «Ανάπτυξη και Εκσυγχρονισμός στην Ελλάδα στα τέλη του 19ου αιώνα», σσ. 188-189)
ΚΕΙΜΕΝΟ 2
Ο Χρήστος Χατζηιωσήφ δίδαξε ιστορία των νεοτέρων χρόνων στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης από το 1987 μέχρι το 2014. Τα έτη 2010-2016 διηύθυνε το Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ).Συμμετείχε ως επιμελητής κειμένων και συγγραφέας στο συλλογικό έργο «Ιστορία της Ελλάδας του 20ού αιωνα».
β. Το μέγεθος του τραυματισμού της εθνικής φιλοτιμίας μπορεί να γίνει κατανοητό, αν αναλογισθεί κανείς ότι πριν από τον πόλεμο οι έλληνες πολιτικοί ήταν πεπεισμένοι ότι ο οικονομικός έλεγχος από ξένους ήταν ασυμβίβαστος με το αντιπροσωπευτικό σύστημα διακυβέρνησης, αφού αφαιρούσε από τον έλεγχο του κοινοβουλίου τη φορολογική πολιτική, που αποτελούσε τη βασική αρμοδιότητά του. Όπως έλεγε ο βουλευτής Άρτας και πρώην υπουργός Οικονομικών Κων/νος Καραπάνος «μόνον εις τα ασιατικά έθνη, τα μη έχοντα την συναίσθησιν της εθνικότητος αυτών, και τα διεπόμενα υπό του θείου δικαίου, είναι δυνατή η επιβολή και η λειτουργία ξενικού ελέγχου».
(Ιστορία της Ελλάδας του 20ου αι., Χρ. Χατζηιωσήφ, «Η Μπελ Επόκ του Κεφαλαίου», σσ. 312, 316)
ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ!